تغذیه ماه 11و12

 ماه‌‌هاي يازدهم و دوازدهم زندگي

طي اين دو ماه، افزايش تنوع، قوام و غلظت غذاها موجب مي‌شود كه مهارت جويدن كودك بيشتر شود. با آشكار شدن دندان‌ها و تكامل مهارت‌‌هاي حركتي ظريف، شيرخوار مي‌تواند تكه‌هايي از غذا را بكند، بجود، به عقب دهان ببرد و آن را ببلعد. شيرخواري كه هنوز دندان در نياورده است اين كار را با لثه‌ها و آرواره‌‌هاي خود انجام مي‌دهد لذا بايد اين مهارت‌ها را با ارائه غذاهايي كه بتواند با دست خود بردارد و آن را بجود، تقويت كرد.

(هنگام غذاخوردن كودك، حضور و نظارت دقيق مادر يا جانشين وي الزامي است)

برنامه غذايي:

در اين دو ماه مي‌توان انواع كته‌ها، پلوها و خوراك‌ها را كه دستور تهيه آن‌ها در صفحات ... آمده است، در برنامه غذايي شيرخوار گنجاند.

دفعات تغذيه كمكي مانند ماه‌‌هاي نهم و دهم، سه تا چهار وعده در روز است و در صورت تمايل شيرخوار، مي‌تواند همراه با يك يا دو ميان وعده باشد.

در تهيه غذاي كودك بايد از يكي از انواع گوشت‌‌هاي قرمز (گوسفند، گوساله، شتر، جگر) يا گوشت سفيد مانند ماهي يا گوشت پرندگان (مرغ، اردك، غاز، كبك، بوقلمون)، همچنين تخم‌مرغ، پنير، غلات، حبوبات و سبزي‌ها استفاده كرد.

مصرف چغندر، شلغم و اسفناج* از ماه يازدهم به بعد مجاز است.

* اضافه كردن گرد نعنا، جغفري، كرفس و چاشني‌هايي مانند آب ليموترش تازه، آب نارنج تازه يا گرد ليمو عماني در آخرين لحظات پخت غذا، غذاي كودك را خوشمزه‌تر مي‌كند.

* اضافه كردن نمك هنگام صرف غذا، هنوز توصيه نمي‌‌شود. اصولاً محدوديت مصرف نمك براي همه افراد خانواده مفيد است.

به عنوان ميان وعده مي‌توان از تكه‌‌هاي كوچك ميوه، عدسي، نان و خرما، مسقطي، شله زرد، انواع حلواهاي خانگي (با آرد برنج يا گندم)، بيسكوئيت‌‌هاي ساده كه بدون كرم و خامه باشند همچنين بستني پاستوريزه ساده استفاده كرد. نان‌‌هاي برشته كه بتوان روي آن كره يا ماست چكيده سالم قرار داد همچنين تكه‌‌هاي كرفس يا هويج يا سيب‌زميني پخته شده همراه با كره نيز ميان وعده‌‌هاي مفيد و مناسبي هستند.

توجه:

از آغاز 11 ماهگي به بعد مي‌توان به تدريج از غذاهاي خانواده ولي قبل از اضافه كردن نمك و ادويه‌‌هاي تند براي تغذيه كودك استفاده نمود به شرطي كه اين غذاها انرژي و مواد مغذي لازم را داشته باشند و با پشت قاشق كاملاً نرم شوند لذا خانواده‌هايي كه امكان تهيه غذاي جداگانه را براي كودك خود دارند بهتر است طبق دستور اين كتاب براي كودك خود جداگانه غذا تهيه كنند تا به اين طريق از مقدار غذا و انرژي دريافتي او اطمينان حاصل نمايند ولي اگر براي خانواده‌اي اين امكان وجود نداشته باشد توصيه مي‌شود از همان غذايي كه براي ساير افراد خانواده درست مي‌كنند به كودك هم بدهند. مثلاً اگر غذاي خانواده آبگوشت است، گوشت و سيب‌زميني و چند عدد از حبوبات را با پشت قاشق و با كمي آب گوشت مخلوط نموده، به كودك بدهند. اگر غذاي خانواده خورش قرمه سبزي و پلو است، چند قاشق پلو را با گوشت و لوبيا قرمز و سبزي و آب خورش كاملاً نرم و له كنند و به كودك بدهند.

مجدداً يادويتامينري مي‌شود در اين‌‌گونه موارد غذاي موردنظر بايد بدون نمك و با كمترين ادويه باشد و پس از جدا كردن غذاي شيرخوار، به غذاي خانواده نمك و ادويه دلخواه اضافه شود.

يك نمونه از برنامه غذايي شيرخوار در ماه‌‌هاي يازدهم و دوازدهم زندگي:

شير مادر به دفعات مكرر و بر حسب ميل و تقاضاي شيرخوار و غذاي كمكي به شرح زير:

توجه:

 از پايان 6 ماهگي كه غذاي كمكي شروع مي‌شود تا پايان 12 ماهگي، غذاي اصلي شيرخوار هنوز شيرمادر است لذا شيرخوار در طي شب و روز به طور مكرر و برحسب تقاضا و تمايل خود همچنين قبل از هر وعده غذاي كمكي، با شير مادر تغذيه شود تا بخش زيادي از انرژي و نياز او به مواد مغذي و مايعات تامين گردد. مجدداً توصيه مي‌شود غذاي كمكي بعد از تغذيه با شير مادر يا در فاصله تغذيه از دو پستان مادر باشد.

 ارائه آب سالم (جوشيده و خنك شده) چند بار در روز توصيه مي‌شود.

 معمولاً زمان ارائه غذاي كمكي به شيرخوار براساس برنامه خواب او تنظيم مي‌شود مثلاً براي شيرخواري كه حدود ساعت 10 صبح از خواب بيدار مي‌شود مي‌توان صبحانه را در آن زمان و ساير وعد‌ها را در طول روز ادامه داد در اين صورت ممكن است آخرين وعده غذايي كمكي به شرطي كه شيرخوار هنوز بيدار باشد به ساعات اوليه شب موكول گردد.

 اگر منحني رشد كودك خوب است و شير مادر را هم خوب مي‌خورد ولي بعضي اوقات ميل به خوردن وعده‌‌هاي اصلي غذا و ميان وعده را ندارد، غذا خوردن در دفعاغت كمتر اشكالي ندارد ولي اگر اين امر ادامه پيدا كند بايد با پزشك مشورت شود.

 در صورتي كه كودك صبحانه‌اي را كه در برنامه غذايي او مثال زده شده است نخورد، مي‌تواند از مواد غذايي مجاز كه قبلاً به آن‌ها اشاره شده است استفاده نمايد.

 منع مصرف برخي مواد غذايي در شيرخواران زير يك سال:

* براي همه كودكان، مصرف مواد غذايي زير حداقل تا پايان يك سالگي ممنوع است:

عسل، سفيده تخم‌مرغ، شكلات، بادام زميني، خربزه، كيوي، آلبالو، گيلاس، انواع توت (توت فرنگي، توت سفيد، شاه توت، تمشك)، نوشابه هيا صنعتي، آب ميوه‌‌هاي صنعتي، قهوه، كاكائو، چيپس، پفك، سوسيس، كالباس و همبرگر.

*‌ مصرف شيرگاو تا پايان 12 ماهگي به عنوان نوشيدني توصيه نمي‌‌شود ولي مقدار كمي از آن كه در تهيه فرني، حريره بادام، سوپ و ... مصرف مي‌شود اشكالي ندارد.